Kim tiền thảo có sức sống mãnh liệt nên nó có thể sinh trưởng trong nhiều môi trường khắc nghiệt, đất đai nghèo nàn, nhiều sỏi đá.
Kim tiền thảo là một loại cây thuốc nam, tên gọi này có gốc Hán – Việt, song trong dân gian quen với tên gọi mắt nai, mắt trâu hay đồng tiền, vảy rồng. Loại cây này mọc hoang nhiều ở các vùng đồi núi trung du nước ta, ở độ cao trên 600m so với mực nước biển.
Đặc điểm nổi bật
Đây là loại cây thân thảo, mọc bò sát trên mặt đất và lan rộng từ 40 – 80cm, thân có rất nhiều lá. Thân cây nhỏ, chỉ có đường kính 3 – 4 mm, có nhiều cành phát triển và được phủ một lớp lông tơ màu trắng. Rễ và gốc cây phát triển mạnh, có nhiều nốt sần màu nâu trắng.
Đặc điểm dễ nhận diện nhất của kim tiền thảo đó chính là lá cây. Lá hình giống như một chiếc vảy rồng, đó là lý do vì sao người ta còn gọi loại cây này là cây vảy rồng. Lá mọc so le nhau với 1 hoặc 2 lá chét. Lá chét ở giữa có hình mắt chim còn hai lá hai bên có hình bầu dục.
Lá kim tiền thảo dài khoảng 1,8 – 3,4cm, rộng từ 2 – 3,5 cm, cuống lá dài từ 2 – 3 cm, phần đầu là gốc lá thường hơi lõm. Mặt trên lá có màu lục nhạt và nhẵn, mặt dưới có lông trắng và khá mềm. Lá cũng chính là thành phần được sử dụng nhiều nhất trong việc điều trị bệnh. Hoa màu tím hồng, mọc ra từ nách lá và thành chùm. Quả đậu nhỏ, có chứa hạt bên trong.
Kim tiền thảo là loại cây sống lâu năm, có thể sống ở nơi có ánh sáng và trong bóng râm. Với sức sống mãnh liệt nên nó có thể sinh trưởng trong nhiều môi trường khắc nghiệt, đất đai nghèo nàn, nhiều sỏi đá.
Tác dụng chữa bệnh
Mặc dù là một loại cây mọc hoang song kim tiền thảo lại là một loại thuốc nam quý, đã được đưa vào điều trị bệnh từ nhiều năm nay. Theo nghiên cứu, trong thành phần của cây có chứa các chất polysaccharid, saponin triterpenic, các flavonoid như isovitexin, vicenin glycosid, isoorientin,… và nhiều các chất khác như desmodimin, desmodilacton, lupenon, lupcol, tritriacontan, acid stearic,…
Theo các chuyên gia, lá cây chính là thành phần chứa nhiều hoạt chất và dược tính nhất. Lá có tính hàn, hơi ngọt; có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi gan – mật – thận, lợi tiểu, chống viêm, tiêu viêm và kháng khuẩn cực tốt.
– Đối với hệ tim mạch, lá cây giúp làm hạ huyết áp, tăng lượng lưu mạch vàng, giúp tim đập chậm hơn cũng như giảm mức tiêu thụ ôxy của cơ tim, chống tình trạng rối loạn nhịp tim.
– Đối với các bệnh sỏi như sỏi thận, sỏi đường tiết niệu, sỏi túi mật, sỏi đường mật, sỏi niệu đạo: Nhờ thành phần hoạt chất soyasaponin trong lá kim tiền thảo, có khả năng ức chế sự hình thành sỏi caxi axalat ở thận. Khi kết hợp với cơ chế lợi tiểu, nó sẽ giúp người dùng tăng lượng bài tiết nước tiểu, tán sỏi nhanh, làm giảm kích thước sỏi rõ rệt chỉ trong thời gian ngắn.
– Có tác dụng ức chế sự phát triển của các loại tụ cầu vàng, trực khuẩn thương hàn, trực khuẩn mủ xanh trong cơ thể.
Ngoài ra, với một số bệnh lý khác như viêm gan vàng da, viêm thận, viêm túi mật, viêm bàng quang câp tính, viêm niệu đạo, viêm đường dẫn mật, trị khỏi trĩ nội và trĩ ngoại, bệnh đái ra dưỡng chấp, mụn nhọt và ghẻ lở… thì cây cũng có tác dụng vô cùng tốt.
Cách trồng và chăm sóc cây kim tiền thảo
Trong những năm gần đây, cây đã được đưa vào canh tác, được trồng theo hàng dưới tán rừng thưa, trong các vườn quả hay theo đám lỗ trống, nhất là trồng vào giai đoạn vườn cây chưa khép tán để kết hợp giúp che phủ đất.
Thông thường, thời điểm thích hợp nhất để trồng kim tiền thảo là vào vụ xuân hay đầu mùa, khi đất đủ ấm. Sau khi đã làm đất toàn diện, cày cuốc theo sạch sâu và rộng từ 5 – 10 cm, bón lót phân hữu cơ vi sinh thì tiến hành gieo hạt.
Hạt giống được ngâm trong nước ấm từ 40 – 50 độ C, trong 4 – 5 giờ vớt ra, đem trộn với cát hoặc đất mịn khô rồi đem gieo thẳng vào đường rạch đã được cày cuốc sẵn. Phần đất ở trên được lấp dày 2- 3 cm, phủ rơm rạ đã khử trùng. Sau khi hạt nảy mầm thì dỡ bỏ rơm phủ. Khi cây đã được 3 – 4 lá, tỉa dặm cho cây để điều tiết mật độ. Thời gian cây được 5 – 10 lá, xới đất và vun gốc cho cây.
Cây kim tiền thảo là loại cây khá dễ trồng, có sức sống tốt nên khi trồng, người trồng không gặp quá nhiều khó khăn. Hiện nay, người ta thường trồng kết hợp trong các vườn cây để giúp giữ đất, chống xói mòn và hạn chế dòng chảy.
Thu hoạch
Mỗi năm sẽ có hai vụ thu hoạch là vào vụ hè và vụ thu. Khi thu hoạch, cắt toàn bộ phần thân cành và lá trên mặt đất, để lại chừng 4 – 5 cm phần thân sát gốc để tái sinh chồi cho lần sau.
Thân cây và lá sau khi đã cắt đem cắt khúc, phơi thật khô và cho vào bao để bảo quản và dùng dần.
