Hoa mận, thứ hoa trắng nở mơ màng trên những cao nguyên đá vùng Tây Bắc của đất Việt đang nở rộ trên mảnh đất Tây Nguyên. Những cánh mận trắng tinh, mỏng manh đang mang lại cho cao nguyên một vẻ đẹp độc đáo, ngọt ngào.
Quán cà phê Gấu, thôn Đông Mang, xã Đạ Chais, huyện Lạc Dương (tỉnh Lâm Đồng) nằm ngay trên tuyến Quốc lộ 27C, tuyến đường nối Lâm Đồng với tỉnh bạn Khánh Hòa.
Một quán cà phê rất đơn giản nằm nghiêng bên thung lũng xanh, nhưng từ lâu nay, cà phê Gấu trở thành địa chỉ quen thuộc với nhiều khách du lịch, nhất là những ngày Tết Nguyên đán và vào tháng 4, tháng 5 khi bắt đầu mùa khô.
Du khách đến đây bởi say mê màu trắng của vườn mận đang độ rộ bông và yêu thích vị ngọt chua đậm đà, vị giòn mọng nước của những trái mận tam hoa, mận cơm Tây Bắc giữa cao nguyên hoa.
Bà Hoàng Thị Oanh trong vườn mận đang bung nở hoa tại thôn Đông Mang, xã Đạ Chais, huyện Lạc Dương (tỉnh Lâm Đồng).
Bà Hoàng Thị Oanh là người vùng đồng bằng Hưng Yên. Gắn bó với đất Đông Mang 30 năm, từ lúc đường sá đi lại còn khó khăn, mảnh đất quanh nhà bà Oanh chủ yếu trồng rau, trồng bắp, trồng mì để có thêm thực phẩm cho gia đình. Tới năm 2015, khi Đạ Chais chuyển mình, khách du lịch bắt đầu yêu thích vùng đất xa này, bà Oanh và gia đình mới tìm hướng làm du lịch.
Bà mở quán cà phê, thu mua những trái cà phê Arabica chín đỏ của bà con xung quanh để chế biến, rang xay thành những giọt cà phê đậm vị cao nguyên. Và mảnh vườn phía sau nhà được bà trồng thử nghiệm một loài cây mới: cây mận Tây Bắc.
Vốn có nghề trồng đào lấy cành phục vụ tết cho bà con, bà Oanh nhận thấy cây đào sống được, có lẽ cây mận cũng sống được. Và bà Oanh ra tận Mộc Châu (Sơn La), mang về 50 bầu mận trồng thử nghiệm trên mảnh đất đồi quanh nhà.
Không phụ sương sớm, mưa chiều cao nguyên, những cây mận Tây Bắc nhanh chóng bám rễ và chỉ sau 1 năm đã có những nụ hoa trắng muốt đầu tiên. Sau 2 năm, những cây mận nhỏ xinh đã kết trái, những trái mận cơm, mận tam hoa đỏ ửng, giòn rụm, mang vị chua ngọt đậm đà.
Vườn mận trắng của quán cà phê Gấu đã trở thành một trong những điểm đến của du khách. Mùa mận nở rộ lại đúng vào thời điểm Tết âm lịch, du khách tới nhâm nhi li cà phê, check-in, chụp hình hoa mận. Tới tháng 4, tháng 5, mận kết trái trĩu cành, du khách lại tới vườn, tự tay hái từng trái mận đỏ ửng để thưởng thức và làm quà cho gia đình
Từ 50 cây mận ban đầu, gia đình bà Hoàng Thị Oanh nhận thấy sự phù hợp của cây mận Tây Bắc với vùng đất Đạ Chais. Bà chủ động nhân giống, trồng trên diện tích lớn hơn.
Con gái bà Oanh, chị Hoàng Thị Trang cho biết, cây mận được trồng bằng các chồi được ghép trên thân cây đào lông bản địa. Quy trình trồng mận gồm trồng, thu hoạch trái đào chín, đập vỡ hạt đào lấy nhân, gieo thành cây con và sau 6 tháng đến 1 năm, khi cây đào đạt độ lớn cho phép thì ghép chồi mận lên thân cây đào.
Cùng họ, chồi mận sống rất khỏe trên gốc đào vào nếu gốc ghép nhỏ, sau 2 năm, mận sẽ cho trái. Còn gốc ghép to, khỏe, chỉ sau 1 năm, cây đã ra hoa, kết quả. Cây mận ưa phân hữu cơ vi sinh, chỉ cần bỏ đủ phân hữu cơ là sống khỏe, không bị bệnh hay cần sự chăm sóc nhiều.
Bà Hoàng Thị Oanh chia sẻ, cây mận Tây Bắc sống ở đất Đạ Chais rất thích hợp. Tới mùa, mận nở trắng trời, hàng triệu bông hoa trắng nở bừng trên những gốc cây, cành cây trơ trụi. Năng suất trái cũng rất cao, cây mận 7 năm tuổi có thể cho đến 50 kg/vụ. Du khách tới vườn, tự tay hái mận, thưởng thức cùng muối ớt cay rất hợp. Mọi năm, bà đều phục vụ du khách hái mận ngay tại vườn với giá 70 ngàn đồng/kg mà không có đủ trái để bán.
Vườn mận trắng của quán cà phê Gấu trở thành điểm đến của du khách đã kéo theo những vườn mận nở rộ dọc con đường thôn Đông Mang cũng như những sườn đồi của xã Đạ Chais. Bà con xung quanh mua giống từ vườn của cà phê Gấu về trồng 2 năm, 3 năm đều cho kết quả tốt, mận sống khỏe, nở hoa, kết trái.
Dọc đường 27C qua xã Đạ Chais, những vườn mận trắng đã trở thành điểm nhấn cho du khách yêu xứ hoa. Màu mận trắng đã điểm tô thêm cho đất cao nguyên thêm một màu hoa quyến rũ, cho mùa quả ngọt khi cao nguyên vào hè..
Ông Thân Văn Nghiên – Chủ tịch UBND xã Đạ Chais (huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng) rất tự hào về mùa mận trắng của quê hương. Ông cho biết, mùa mận trắng đơm bông đã trở thành nét đặc sắc của vùng đất Đạ Chais. Và với đặc thù phát triển rất tốt trên những sườn dốc, cây mận được bà con trồng trên những sườn đồi, tiếp nối màu hồng rực của mùa anh đào bằng màu trắng tinh khiết của mùa hoa mận.
