Ở thời điểm năm 2015, anh Vũ Văn Thiết (thôn Hải Đông, xã Quảng Thành, huyện Hải Hà) vẫn chỉ là một gã “tay ngang” với nghề nông, chưa từng có kinh nghiệm gì với chuyện cuốc xẻng, vườn tược. Thế rồi anh trở thành người tiên phong phát triển thương hiệu chanh đào nổi tiếng ở Hải Hà, khiến nhiều người thán phục.
Trải qua quá trình 5 năm với không ít gian nan, thăng trầm, có thể nói, thành công của anh với cây chanh đào là nhờ có quyết tâm cao, tinh thần chịu khó học hỏi, miệt mài lao động.
 |
| Anh Vũ Văn Thiết chăm sóc vườn chanh đào. |
Quyết tâm làm nông dân
Khi được hỏi về cơ duyên với cây chanh đào và câu chuyện quyết tâm “được” làm nông dân, anh Vũ Văn Thiết tâm sự: Anh vốn làm nghề tài xế xe khách, suốt 20 năm liền cứ như con thoi qua lại hai đầu Hưng Yên – Móng Cái, dường như chẳng nghỉ ngày nào.
Công việc này khiến anh phải xa nhà liên tục, bởi cứ mỗi một lượt đi hoặc về là mất một ngày trời. Tức là cứ 2 ngày thì anh mới có 1 tối được ăn cơm cùng với vợ con, rồi sáng hôm sau lại khởi hành sớm. Rồi những áp lực về thời tiết nắng mưa, gió bụi thất thường của nghề tài xế phải trải qua khiến anh bị mắc bệnh viêm họng nặng.
Được gia đình khuyên nhủ, anh quyết định dừng lại, dự định làm một công việc ngay tại Hải Hà để được gần gia đình nhiều hơn.
 |
| Cây chanh đào tại vườn anh Vũ Văn Thiết có thể cho sản lượng quả đạt trung bình 15kg/cây. |
“Trong thời gian tôi chạy xe liên tỉnh bận bịu tối ngày, chẳng mấy khi được ở nhà rảnh rỗi nên vườn tược cũng đành để vợ con chăm sóc. Tiếc là cả 2ha vườn đồi trồng nào nhãn, cam đường Canh, keo tai tượng… đủ loại cây, nhưng hiệu quả kinh tế đều rất thấp. Có thể do khí hậu, thổ nhưỡng không hợp, lại chưa biết cách chăm sóc phù hợp, nên cây ăn quả mỗi năm cho 1 vụ thu hoạch mà toàn thấy lỗ nhiều hơn lãi, may ra có năm thì chỉ đủ trả tiền thuê nhân công thời vụ.
Đất đai mà sử dụng như vậy thì quả thực quá lãng phí, tôi bàn với vợ phải nghiên cứu, thay đổi cách làm, không thể trì trệ mãi được” – anh Thiết bảo.
Đang loay hoay tìm hướng đi mới, anh Thiết nhớ tới giống chanh đào được trồng nhiều tại các trang trại ở Hưng Yên, là nơi anh vẫn đến mua về để làm thuốc chữa chứng viêm họng của mình. Thế là anh quyết tâm lên đường “tầm sư học đạo”, dành gần 2 tháng liên tục lang thang khắp các nhà vườn trồng chanh đào ở khu vực từ Khoái Châu (Hưng Yên) đến Đông Anh (Hà Nội) để làm quen với các chủ vườn, tham khảo cách làm, lắng nghe kinh nghiệm của người đi trước.
Khi tìm hiểu được đầu mối về cây giống chất lượng cao, liên hệ được đội kỹ thuật viên nông nghiệp theo về tận Hải Hà để trực tiếp khảo sát, tư vấn, anh Thiết hạ quyết tâm cao nhất phải thành công với mô hình này.
Toàn bộ vốn liếng dành dụm được của hai vợ chồng suốt những năm qua đều mang ra, lại thêm những khoản vay từ họ hàng, bạn bè, ngân hàng… gần 1 tỷ đồng dồn cả cho vườn chanh đào này. Đó là chi phí để cưa bỏ toàn bộ cây trồng cũ trong vườn; cải tạo toàn bộ đất đai, khoan thêm 4 giếng cấp nước tưới tiêu; chạy đường điện sản xuất, dựng nhà kho; đặt mua và vận chuyển 2.100 cây chanh đào giống Thái Lan từ Hưng Yên về vườn…
 |
| Khu vườn kém hiệu quả rộng gần 2ha trước đây đã trở thành vườn chanh đào tươi tốt quanh năm. |
Rót cho chúng tôi cốc nước mát, anh Thiết cười xuề xòa rồi kể thêm về kỷ niệm bị làng xóm, bạn bè chê là “gàn dở”. Khi ấy chẳng mấy ai trong vùng dám thử nghiệm cây chanh đào. Thậm chí nhiều hộ chỉ quanh quẩn trồng keo, trồng nhãn kém hiệu quả nhưng lại có được sự an toàn ở mức đủ ăn, không lo thua thiệt.
Thấy một gã “tay ngang”, chưa từng gắn bó với nghề nông mà dám liều lĩnh đầu tư làm lớn, dường như ai nghe chuyện này cũng đều lắc đầu ngao ngán. Còn bản thân anh Thiết chẳng để những ý kiến tiêu cực, bàn tán vào tai mà thay vào đó là liên tục tìm tòi, học hỏi cách làm của người đi trước, tranh thủ tư vấn từ những nhà chuyên môn. Đặc biệt là quyết tâm cao, sự kiên định của anh khiến nhiều người nể phục.
Qua thời khó khăn là những mùa quả mọng
Khi 2.100 gốc chanh đào về đến vườn, vươn mình sinh trưởng trong từng hốc đất màu mỡ, thì câu chuyện “khởi nghiệp” của anh Thiết mới chỉ bắt đầu. Những khó khăn kéo đến liên tiếp sau đó khiến gia đình anh không khỏi hoang mang. Điển hình như việc toàn bộ cây trồng bị tàn phá bởi loài nhện đỏ, bệnh sâu “vẽ bùa”; cây chanh chỉ sau 2 tháng đã đơm hoa nhưng kết quả nhỏ, khác hẳn với cây tại vườn mẫu; rồi đến việc đơn vị doanh nghiệp ký kết nhận bao tiêu sản phẩm nhưng lại hủy hợp đồng 2 năm rồi bỏ trốn…
Thế nhưng với tâm niệm “vạn sự khởi đầu nạn”, anh Thiết vẫn nỗ lực vượt lên tất cả chướng ngại ban đầu, từng bước tìm hướng tháo gỡ, quyết không để bản thân mình thất bại khi chưa đương đầu với thử thách.
 |
| Không chỉ bán chanh tươi, anh Vũ VănThiết còn làm sản phẩm chanh ngâm mật ong, chanh muối, rượu chanh… |
Một mặt, anh Thiết vẫn tranh thủ sự tư vấn kịp thời của cán bộ Hội Nông dân, cán bộ phụ trách NN&PTNT địa phương, vừa thuê kỹ thuật viên từ Hưng Yên, Hà Nội đến tận vườn khảo sát, hướng dẫn kỹ thuật.
Mặt khác, anh tranh thủ tích lũy kiến thức cho mình từ mọi nguồn, để hiểu rõ đặc thù đất, nước, khí hậu của địa phương tác động ra sao đến giống cây chanh đào. Đồng thời liên tục tìm phương hướng để nâng chất lượng nông sản, đáp ứng yêu cầu khắt khe của nhiều mối hàng đa dạng trong và ngoài tỉnh.
Cứ thế tìm tòi, học hỏi, lao động không ngừng đã mang lại kết quả tích cực: Quả chanh đào tươi từ vườn anh Thiết đã đến tay người tiêu dùng khắp trong tỉnh, đến cả Hưng Yên, Hà Nội và sang thị trường Trung Quốc.
Quả chanh đào lại hợp với chất đất của Quảng Thành, Hải Hà, nên tuy không to bằng chanh đào ở các vùng Hưng Yên, Đông Anh, nhưng trong ruột quả lại có sắc đỏ đặc trưng vô cùng đẹp mắt, độ chua và tỷ lệ dinh dưỡng cũng chẳng thua kém gì những sản phẩm chất lượng cao các địa phương khác làm ra.
 |
| Sản phẩm chanh đào mật ong Anh Thiết đạt chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh từ năm 2018. |
Không dừng lại ở thành công này, anh Thiết còn liên tục cho ra những sản phẩm mới, đều có chất lượng cao. Nổi bật là sản phẩm chanh đào ngâm mật ong, chanh muối, rượu chanh… Đây đều là những thành quả có được do chính anh Thiết tự bỏ công thử nghiệm, nghiên cứu, khám phá ra công thức độc đáo cho riêng mình.
Để mô hình hoạt động hiệu quả, gia đình anh đã đầu tư hệ thống nhà xưởng, được hỗ trợ 300 triệu đồng từ chương trình xây dựng nông thôn mới. Hiện một vụ từ tháng 5 đến tháng 11 âm lịch, cơ sở sản xuất khoảng 40.000 lọ sản phẩm chanh đào mật ong phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu, doanh thu trên 2 tỷ đồng/năm.
Sản phẩm chanh đào mật ong được người tiêu dùng ưa chuộng, là một trong những sản phẩm OCOP tiêu biểu của huyện Hải Hà, đạt chứng nhận 3 sao của tỉnh.
“Riêng về sản phẩm chanh đào ngâm mật ong là phải nói đến sự công phu, thử nghiệm rất nhiều lần để tìm ra cách làm đúng, tốt nhất. Thú thực là “cái khó ló cái khôn”, tôi vốn quê gốc ở xã Thủy Đường, huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng, gia đình có nghề truyền thống làm bánh kẹo. Thế nên những kỹ thuật, tính chất vật lý, hóa học của những chất đường, mật, chua ngọt… tôi có thể hiểu khá rõ.
Tất cả những quy trình làm, công thức ngâm theo tỷ lệ, thời gian, nhiệt độ bảo quản… đều do tôi tự thử nghiệm đến hàng trăm lần mới đúc rút ra được kinh nghiệm. Thời gian đầu, số mật và chanh phải đổ bỏ không hề ít” – anh Thiết cho biết thêm.
 |
| Anh Vũ Văn Thiết là một trong những nông dân tiêu biểu, người tiên phong phát triển thương hiệu chanh đào tại Hải Hà. Ảnh nhân vật cung cấp. |
Câu chuyện giữa chúng tôi và anh Vũ Văn Thiết cứ thế trôi đi giữa hương chanh thơm mát quyện trong hơi gió mùa hè. Vùng quê Quảng Thành vốn nhiều diện tích đất kém hiệu quả nhưng nay đang trở nên trù phú nhờ những người nông dân dám nghĩ, dám làm, dám vượt lên những thất bại như anh Thiết.
